BAKU-MOSKOVA HATTINDA KRİZ DERİNLEŞİYOR: AZERBAYCAN-RUSYA GERİLİMİNİN PERDE ARKASI

Azerbaycan ile Rusya arasındaki ilişkiler, son dönemde peş peşe yaşanan krizlerle kopma noktasına geldi. Uçak kazası, etnik Azerbaycanlılara yönelik baskılar ve karşılıklı gözaltılar, iki ülke arasında Soğuk Savaş sonrası dönemin en ciddi diplomatik çatlağını oluşturdu.

Tarihi Bağlardan Gerilime Giden Süreç

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından yakın ilişkiler kuran Azerbaycan ve Rusya, yıllar boyunca askeri iş birliği ve ticaret üzerinden ilişkilerini sürdürdü. Ancak özellikle 2020 yılında Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ zaferiyle birlikte dengeler değişmeye başladı. Baku’nun Türkiye ve İsrail ile yakınlaşması, Moskova’da rahatsızlık yarattı.

Kriz Zincirinin İlk Halkası: Uçak Kazası

2024 yılının Aralık ayında Azerbaycan Hava Yolları’na ait bir yolcu uçağı, Rusya’nın Grozni kenti yakınlarında düştü. 38 kişinin yaşamını yitirdiği kazada Azerbaycan, Rus hava savunmasının kasıtlı müdahalesi olduğunu iddia etti. Moskova ise teknik arıza ve kuş çarpması ihtimalini öne sürdü.

Yekaterinburg Baskını ve Ölüm Olayları

27 Haziran 2025’te Rusya’nın Yekaterinburg kentinde OMON (özel timler) tarafından yapılan baskında çok sayıda etnik Azerbaycanlı gözaltına alındı. İki kardeşin (Ziyaddin ve Hüseyin Seferov) gözaltında hayatını kaybettiği iddiaları Azerbaycan’da büyük yankı uyandırdı. Baku, olayla ilgili soruşturma başlattı.

Karşı Hamle: Sputnik Bürosu Kapatıldı, Ruslar Gözaltında

Olayların ardından Azerbaycan hükümeti, Sputnik Azerbaycan ofisini kapattı ve bazı Rus gazetecileri "illegal mali faaliyet ve FSB bağlantısı" suçlamasıyla gözaltına aldı. Gözaltındaki kişilerin darp edildiğine dair görüntüler, Moskova’da öfkeye yol açtı. Rusya, vatandaşlarına Azerbaycan’a seyahat uyarısı yayımladı.

Diplomatik Gerilim Tırmanıyor

Temmuz başında karşılıklı büyükelçilik çağrıları, kültürel etkinliklerin iptali ve resmi heyetlerin geri çevrilmesiyle kriz diplomatik boyuta taşındı. Her iki taraf da birbirini “etnik ayrımcılık” ve “yargısız infaz” ile suçluyor.

Moskova Gücünü Kaybediyor mu?

Uzmanlara göre Ukrayna savaşı nedeniyle dikkatini başka yöne çeken Kremlin, eski Sovyet coğrafyasındaki kontrolünü kaybediyor. Moldova, Kazakistan ve şimdi Azerbaycan gibi ülkeler, Moskova etkisinden sıyrılmaya çalışıyor.

Azerbaycan Yeni Bir Denge Arayışında

Baku, Türkiye ile stratejik ortaklık kurarken, İsrail ve Ukrayna ile de askeri ve ekonomik iş birliğini artırıyor. Bu da ülkenin Rusya’dan bağımsız bir jeopolitik yol haritası izlediğini gösteriyor. Özellikle Türk ve Batı medyasında yer alan analizlere göre, Azerbaycan artık “denge siyaseti” yerine daha net bir blok tercihine yönelmiş durumda.

Bölgesel Etkiler: Ermenistan ve Karabağ

Bu kriz, Ermenistan’ın güvenlik garantörü olan Rusya’nın bölgede etkisinin azaldığına işaret ediyor. Karabağ’daki barış süreci artık daha çok Türkiye ve Batılı aktörlerin gözetiminde ilerleyecek gibi görünüyor.

Azerbaycan ile Rusya arasında yaşanan bu kriz, sadece iki ülkeyi değil, tüm Güney Kafkasya'yı etkileyebilecek bir sarsıntı yaratıyor. Baku’nun Moskova’ya rest çekmesi, eski dengelerin hızla değiştiğini ve yeni güç merkezlerinin oluşmakta olduğunu gösteriyor.

Kaynaklar: AP, Reuters, The Times, Eurasia Review, Carnegie, BBC, Washington Post