Kalori Kısıtlamalı Diyetler Depresyonu Artırabilir: Yeni Araştırma Uyardı

📊 Kalori Kısıtlaması ile Depresyon Arasındaki Bağlantı

BMJ Nutrition, Prevention & Health dergisinde yayımlanan yeni çalışmada, ABD Ulusal Sağlık ve Beslenme Muayene Anketi'nden alınan 28.000'den fazla yetişkinin verileri analiz edildi.

Araştırma sonucuna göre: Kalori kısıtlayan bireylerin depresyon semptomları daha yüksek seviyelerde gözlemlendi. Bu durum özellikle erkekler ve yüksek vücut kitle indeksine (BMI) sahip kişiler için geçerliydi (Holcombe, 2025).

🍕 Diyet Kalitesi: Her Kalori Aynı Değil

Araştırma, yalnızca kalori miktarının değil, diyetin kalitesinin de ruh hali üzerinde etkili olduğunu vurguladı:

• İşlenmiş gıda, rafine karbonhidrat, doymuş yağ, işlenmiş et ve tatlılar depresyon riskini artırıyor.

• Akdeniz tarzı beslenenlerde depresyon riski daha düşük.

🩺 Uzmanlardan Uyarılar: Her Diyet Size Göre Değil

🔹 Dr. Venkat Bhat (Toronto Üniversitesi):

“Aşırı kısıtlayıcı ya da dengesiz diyetlerden kaçınılmalı. Kilo konusunda hassasiyeti olan bireyler daha dikkatli olmalı” (Holcombe, 2025).

Bhat ayrıca psikolojik etkilerin göz ardı edilmemesi gerektiğini vurgulayarak sürdürülebilir diyet değişikliklerinin tercih edilmesini öneriyor.

⚖️ Bilimsel Tartışma: Önceki Bulgularla Çelişiyor mu?

🔸 Dr. Johanna Keeler (King’s College London):

"Denetimli, tıbbi gözetimli kalori kısıtlaması depresyonu azaltabiliyor" (Keeler, 2025).

Keeler’ın önceki çalışmaları, düzenli tıbbi kontrol altında yapılan diyetlerin psikolojik faydalar sağlayabileceğini göstermişti. Bu çelişki, bireysel farkların önemine işaret ediyor.

💡 Kalori Kısıtlamasının Olası Etkileri Nelerdir?

• Yetersiz Beslenme: Düşük kalori alımı → yorgunluk, uyku bozuklukları, dikkat eksikliği.

• Anksiyete ve Yeme Bozuklukları: Aşırı diyet baskısı anksiyeteyi tetikleyebilir.

• Kilo Döngüsü: Kilo verip geri almak, depresyonu şiddetlendirebilir.

• Sosyal Etkileşim: Kilo kaybı sonrası olumlu sosyal geri bildirimler depresyonu azaltabilir.

🧠 Psikolojik Sağlık İçin Denge Şart

🔹 Dr. Kary Woodruff (Utah Üniversitesi):

“Hafif ve sağlıklı kalori kısıtlamaları fayda sağlayabilir; ancak aşırısı mental ve duygusal sağlık üzerinde yıkıcı olabilir” (Woodruff, 2025).

📌 Diyet Kişiseldir, Psikoloji Göz Ardı Edilmemelidir

Kalori kısıtlamasının herkeste aynı etkiyi göstermeyeceği açık. Araştırma, bireysel psikolojik farklılıkların dikkate alınarak, kişiselleştirilmiş beslenme planlarının önemine dikkat çekiyor.

Charlotte, Kuzey Carolina’da çalışan diyetisyen Natalie Mokari:

“Kilo vermek için aşırı kısıtlamaya değil, sürdürülebilir ve dengeli beslenmeye odaklanılmalı.”

Çalışmanın Yazarından Uyarı

Çalışmanın baş yazarı Dr. Venkat Bhat, “Bu bulgular, aşırı kısıtlayıcı ya da dengesiz diyetlerden kaçınılması gerektiğini, özellikle kilo ile ilgili stres veya zorluk yaşayan kişiler için dikkatli olunması gerektiğini gösteriyor” dedi. Dr. Bhat, aynı zamanda St. Michael’s Hastanesi ve Toronto Üniversitesi’nde müdahale psikiyatri programı direktörüdür (Holcombe, 2025).

Bhat, “Dengeli, sürdürülebilir diyet değişiklikleri yapmak, besin ihtiyaçlarını karşılamak ve bireysel psikolojik etkileri göz önünde bulundurmak, ruh hali üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirmeye yardımcı olabilir” diye ekledi (Holcombe, 2025).

Önceki Çalışmalarla Çelişen Sonuçlar

Sonuçlara bakıldığında bazı sınırlamalar bulunuyor. Çalışmanın tasarımı yalnızca bağlantıları gösterebiliyor; kalori kısıtlamasının depresyon semptomlarında artışa yol açtığını kesin olarak söylemek mümkün değil, diyor Dr. Bhat (Holcombe, 2025).

Ayrıca, katılımcıların diyet alışkanlıkları hakkında anket yapıldığı için hata payı bulunuyor, diyor Dr. Kary Woodruff. Dr. Woodruff, Utah Üniversitesi’nde beslenme ve entegre fizyoloji bölümünün koordinatörlü master programı direktörüdür ve çalışmada yer almamıştır (Holcombe, 2025).

Dr. Woodruff, “Kalori kısıtlamalı bir diyette olduğumu düşünebilirim, ancak aslında kalori fazlası alıyor olabilirim — katılımcıların kalori kısıtlaması durumu doğrulanabilir değil,” dedi (Holcombe, 2025).

Çalışma büyük ve diğer olası faktörleri kontrol ederek ilişkiyi belirlese de, bulgular önceki çalışmalarda kalori kısıtlaması ve depresyon ilişkisi üzerine elde edilen sonuçlarla çelişiyor, diyor Dr. Bhat (Holcombe, 2025).

Farklı Sonuçlar ve Aklı Başında Bir Yaklaşım

Bazı diğer çalışmalar, kalori kısıtlamalı diyetlerin depresyon semptomlarını azalttığını buldu, diyor Dr. Johanna Keeler, King's College Londra’da postdoktoral araştırmacıdır. Dr. Keeler bu çalışmada yer almamıştır (Holcombe, 2025).

Önceki araştırmalar, tıbbi profesyoneller tarafından denetlenen kısıtlayıcı diyetleri inceledi, diyor Keeler. Keeler, 2023 yılında birlikte yazdığı bir makalenin, bu tür diyetlerin depresyonu azalttığını ortaya koyduğunu belirtti (Holcombe, 2025).

Keeler, “Bu bulgular, beslenme eksikliklerine yol açabilen denetimsiz diyeti, depresyon semptomları için kötü bir seçenek olabilir” dedi (Holcombe, 2025).

Depresyon Üzerindeki Kalori Kısıtlamasının Etkileri

Çalışmada kalori kısıtlamasının depresyon üzerinde olumsuz etkiler yaratmasının birkaç olası nedeni bulunuyor.

Keeler, düşük kalorili diyetlerin aşırı kilolu veya obez kişilere kilo kaybı sağladığı takdirde depresyon semptomlarını azaltabileceğini önceki çalışmalarda bulduklarını belirtti. Bu, fizyolojik değişiklikler, fiziksel mobilitenin artması veya olumlu sosyal geri bildirimlerden kaynaklanabilir (Keeler, 2025).

Ancak, kilo kaybı yaşamadan kalori kısıtlamasına giren ya da “kilo döngüsü” yaşayan kişilerde depresyonun daha da kötüleşebileceğini söylüyor Keeler. “Kalori kısıtlamalı bir diyeti denemek, kilo kaybı yaşamak ya da kilo kaybı yaşadığında tekrar almak depresyonu artırabilir” dedi (Keeler, 2025).

Keeler ayrıca, yetersiz beslenme durumunun vücut fonksiyonlarını bozarak yorgunluk, uyku sorunları ve dikkat eksikliğine yol açabileceğini de belirtiyor (Keeler, 2025).

Aşırı diyet alışkanlıkları da artan anksiyete ve yeme bozukluğu riskini tetikliyor, diyor Dr. Woodruff (Woodruff, 2025).

Dr. Woodruff, “Önemli olan, neyin ve ne kadar kısıtlandığını incelemektir. Sağlıklı bir beslenme alışkanlığı izlemek, hafif ila orta derecede kalori kısıtlaması yapmak depresyonu iyileştirebilir, aşırı davranışlar ise mental, duygusal ve fiziksel sağlığı kötüleştirebilir” diye ekliyor (Woodruff, 2025).

Dengeyi Bulmak

Bir kişinin diyetine nasıl tepki vereceği kişiden kişiye değişir ve çalışmanın bulguları, kişiselleştirilmiş diyet önerileri yapılmasının ve psikolojik faktörlerin dikkate alınmasının önemini vurguluyor. Dr. Bhat, “Beslenme ve doğru yaklaşım konusunda o kadar çok zıt öneri var ki, bir tıbbi uzmandan öneri almak önemli” diyor (Bhat, 2025).

Kilo kaybı hedefiniz olsa bile, aşırı kalori kısıtlamasına odaklanmak sürdürülebilir bir seçenek olmayabilir, diyor Charlotte, Kuzey Carolina’daki bir diyetisyen olan Natalie Mokari.

Kaynaklar:

1. Holcombe, M. (2025). New study suggests calorie restriction may be linked to worsening depression. BMJ Nutrition, Prevention & Health.

2. Keeler, J. (2025). Previous studies on calorie-restricted diets and depression. King's College London.

3. Woodruff, K. (2025). Impacts of nutrient and calorie-restricted diets on mental health. University of Utah.

4. Bhat, V. (2025). Psychiatric effects of restrictive diets and their mental health implications. University of Toronto.