Et Var Ama Tabağa Düşmüyor: Türkiye’de Et Üretimi Rekor Kırarken Alım Gücü 20 Yıl Geri Gitti
- Damla Akarsu
- 3 May
- 2 dakikada okunur
TÜİK'in 2024 kırmızı et üretim verilerine göre, Türkiye’de et üretimi son 20 yılın zirvesine ulaştı. Ancak bu üretim artışı, sofralara yansımadı. Kişi başına düşen et üretimi gerilerken, et tüketimi üretimi karşılayamaz hale geldi. Artan fiyatlar, etin halkın ulaşamayacağı bir lüks haline geldiğini gösteriyor.
📈 1. Et Üretiminde Rekor: Ama Kim Yiyebiliyor?
TÜİK verilerine göre 2024’te Türkiye’de toplam kırmızı et üretimi 1 milyon 483 bin ton ile son 20 yılın zirvesine ulaştı. Bu, 2005 yılına göre %202’lik bir artış anlamına geliyor.
2005 büyükbaş hayvan kesimi: 2,56 milyon
2024 büyükbaş hayvan kesimi: 5,07 milyon (%98 artış)
Hayvan başına üretim: 2005’te 19 kg → 2024’te 24,5 kg (%29 artış)
Bu artış, hayvan başına verimin de yükseldiğini gösteriyor. Ancak mesele sadece üretmek değil; dağıtmak ve ulaşılabilir kılmak.
👥 2. Kişi Başına Et Miktarı Azalıyor
Üretim artsa da Türkiye nüfusunun 2005’ten bu yana %24 artarak 85,6 milyona ulaşması, kişi başına düşen et miktarını sınırlıyor.
2023 kişi başı et üretimi: 19,57 kg
2024 kişi başı et üretimi: 17,31 kg (%11,5 düşüş)
Yani üretim artıyor, ama kişi başına düşen et azalıyor. Bu, artan nüfusun taleplerinin karşılanamadığını ve gelir dağılımındaki bozulmayı da işaret ediyor.
🍽 3. Tüketim, Üretimin Çok Gerisinde
OECD verilerine göre:
2023 kişi başı et tüketimi: 11,7 kg
TÜİK üretim verisiyle oranlandığında: Etin sadece %59’u tüketiliyor
Bu ne demek?
Üretilen etin geri kalanı ya ihraç ediliyor, ya sanayiye gidiyor ya da piyasaya yansımadan değer zincirinde kayboluyor.
Aynı zamanda bu durum, iç tüketimin gelir yetersizliği nedeniyle kısıtlandığını gösteriyor.
💸 4. Et Fiyatı Arttı, Alım Gücü Azaldı
Asgari Ücretle Alınabilen Et Miktarı (Dana Eti):
Yıl | Asgari Ücret (TL) | Et Fiyatı (TL/kg) | Alınabilen Miktar |
2005 | ~350 TL | ~8,75 TL | 40 kg |
2020 | ~2.324 TL | ~50 TL | 46 kg (zirve) |
2023 | ~11.402 TL | ~406 TL | 28 kg |
2024 | 17.002 TL | 434 TL | 39 kg |
Asgari ücret artsa bile et fiyatı daha hızlı arttığı için gerçek alım gücü düştü. Bu tablo, hane halkının protein kaynaklarına erişimde ciddi sıkıntı yaşadığını ortaya koyuyor.
🧩 5. Neden Bu Çelişki?
Başlıca sebepler:
Enflasyon ve gelir dağılımı adaletsizliği: Gelirlerin artan fiyatları telafi etmemesi.
Et fiyatlarındaki kontrolsüz yükseliş: Üretici maliyetleri, yem ve enerji fiyatlarıyla birlikte katlandı.
İhracat ve sanayi kullanımı: İç piyasada tüketim düşerken, bazı et kalemleri ihracat veya işlenmiş gıdada değerlendiriliyor.
Yetersiz sosyal destek politikaları: Dar gelirli grupların et alımına yönelik destek programları sınırlı.
📌 Sonuç: Sofrada Rekor Değil, Boşluk Var
Türkiye'de hayvancılık üretimi büyürken halkın tabağı küçülüyor. Üretimdeki rekorlar, sadece tarımsal başarı değil; gelir eşitsizliğinin derinleştiğini ve gıda güvenliğinin zayıfladığını da gösteriyor.
Bu durum, sadece et değil, diğer temel gıda ürünlerinde de fiyat/gelir makasının hızla açıldığını kanıtlıyor. Yani mesele üretmek değil; paylaştırmak ve erişilebilir kılmak.
Comments