İran’ın Yanlış Hesabı: “Saldırı Gelmez Sanılıyordu” – Nükleer Görüşme İyimserliği Felakete Dönüştü

İran, 2025 Haziran ayının ortasında tarihinin en yıkıcı hava saldırılarından birine maruz kaldı. İsrail'in başkent Tahran’a ve 15 farklı şehre eşzamanlı olarak düzenlediği bombardıman, İran’ın hava savunmasını felç etti, üst düzey generalleri ve bilim insanlarını hedef aldı, nükleer altyapının önemli bölümleri tahrip oldu.

Ancak bu saldırının ardında sadece askeri değil, ciddi bir stratejik zaaf da vardı. New York Times’ın kapsamlı haberine göre, İran yönetimi, İsrail'in bu ölçekte bir saldırıya cesaret edemeyeceğini ve nükleer görüşmelerin en azından başlamasını bekleyeceğini düşündü. Bu “yanlış varsayım”, ülkeyi hazırlıksız ve savunmasız bıraktı.

1. Diplomasi İyimserliği: Gerçeklikten Kopuk Bir Beklenti

İran yönetimi, ABD ile Muscat’ta yapılması planlanan nükleer müzakereleri, İsrail’i caydıran bir unsur olarak gördü. Pazar günü (15 Haziran) yapılması beklenen görüşmeler öncesinde Tahran, İsrail’in blöf yaptığını varsaydı.

Yetkililere göre:

• İsrail'in medya üzerinden sızdırdığı “saldırı sinyalleri”, İran tarafından psikolojik baskı olarak algılandı.

• Hükûmet içindeki birçok isim, İsrail'in ABD'yi karşısına almadan böyle bir operasyon başlatamayacağına inanıyordu.

• Sonuç olarak, İran’ın füze üsleri, radar sistemleri ve askeri karargâhları savunmasız bırakıldı.

Bu durum, klasik Ortadoğu denklemi içinde önemli bir kırılmayı gösterdi: diplomatik iyi niyet varsayımı, pratik askeri refleksin önüne geçti.

2. Operasyonun Kronolojisi: İsrail Nasıl Başardı?

13 Haziran Cuma günü sabah saatlerinde İsrail Hava Kuvvetleri'ne ait 70'ten fazla savaş uçağı, 900 millik bir uçuş mesafesinin ardından Tahran semalarına ulaştı.İki buçuk saat süren bu uçuşta;

• Tahran’daki hava savunma sistemleri hedef alındı,

• Natanz nükleer tesisinin üst yapısı tahrip edildi,

• Devrim Muhafızları komuta zinciri çöktü,

• General Amir Ali Hacızadeh ve kurmayları öldürüldü.

Bu operasyonun başarısı, İran’ın hem istihbarat hem de savunma planlamasında ne denli büyük bir zaaf içinde olduğunu gözler önüne serdi.

3. Felaketin Anatomisi: “Önlem Alınmadı”

New York Times’a konuşan üst düzey İranlı yetkililer, saldırıdan birkaç gün önce güvenlik önlemlerinin tartışıldığını kabul etti. Ancak;

• Üst düzey komutanların sığınaklara çekilmesi emredilmedi.

• Hacızadeh ve ekibi, “tek noktada toplanmama” uyarılarına rağmen askeri üstte toplantı yaptı.

• Radar sistemlerinin konuşlandırılması ve füze rampalarının korunması gibi taktik önlemler hayata geçirilmedi.

Bir yetkilinin ifadesiyle:

“Bir propaganda savaşında olduğumuzu düşündük. Gerçek savaş gelene kadar savunmasız kaldık.”

■ 4. İsrail: “Tahran Üzerinde Hava Serbestliği Sağladık”

İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), Cumartesi sabahı yaptığı açıklamada, İran’ın başkenti Tahran dahil olmak üzere batıdan merkeze kadar olan bölgelerde hava sahasını kontrol altına aldığını ve “hava serbestliği” elde ettiğini duyurdu. IDF sözcüsü Tuğgeneral Effie Defrin, 70’ten fazla savaş uçağının Tahran üzerinde 2,5 saat boyunca uçuş yaptığını, 40’tan fazla hedefin vurulduğunu belirtti.

“Tahran artık dokunulmaz değil. İran’ın başkenti, İsrail Hava Kuvvetleri için açık bir operasyon alanı.” — Tümgeneral Effie Defrin

Bu açıklama, askeri bir başarı olmanın ötesinde, İran yönetimine doğrudan bir siyasi mesaj niteliği taşıyor: Tahran, artık güvende değil.

■ 5. İran’ın En Büyük Askeri ve Bilimsel Kayıpları

IDF’nin yürüttüğü operasyonlar sırasında, İran Devrim Muhafızları’nın füze programından sorumlu komutanı General Amir Ali Hacızadeh ve üst düzey kurmayları, askeri üsse yapılan nokta atışıyla öldürüldü.

Aynı saldırı dalgasında, Natanz nükleer tesisinin yer üstü yapısı tamamen tahrip edildi. Tahribatın boyutu uydu görüntüleriyle doğrulandı.

İsrail kaynaklarına göre saldırılar sırasında İran’ın füze sistemleri, radarlar, hava savunma ağları ve komuta zinciri büyük ölçüde işlevsiz hale getirildi. İran devlet medyası, şu ana kadar 100’den fazla can kaybı ve 400’den fazla yaralı olduğunu açıkladı.

■ 6. Khamenei: “Savaşı Onlar Başlattı, Bedelini Ödeyecekler”

İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, gizli bir sığınağa çekildikten sonra yaptığı ilk açıklamada, İsrail’in “savaş ilan ettiğini” söyledi:

“Sakın bu saldırının yanlarına kalacağını düşünmesinler. Bu iş burada bitmeyecek.”

Ancak iç güvenlik konseyinde büyük bir çelişki yaşanıyor: İran’ın savunma kapasitesi bu kadar zayıflamışken, büyük çaplı bir savaş başlatmak rejim açısından hayati bir risk olabilir. Bazı yetkililer, altyapı tesislerine bir saldırı durumunda halk isyanlarının patlak verebileceğini ifade etti.

■ 7. İran’ın Karşı Saldırısı: Sınırlı Ama Yıkıcı

İran, cuma gecesi ve cumartesi sabahı olmak üzere toplamda 4 ayrı füze dalgasıyla İsrail’e karşılık verdi. İlk planda 1000 balistik füze fırlatılması hedeflenmişti; ancak rampaların vurulması nedeniyle ancak 100 füze fırlatılabildi.

İsrail’in Tel Aviv, Rishon Lezion ve çevre bölgelerinde çok sayıda fırlatılan füze, Iron Dome tarafından durdurulsa da en az 10 füze hedefe ulaştı.

• Tel Aviv’de bir kadın hayatını kaybetti.

• Ramat Gan ve Bitzaron’da toplamda 3 can kaybı oldu.

• 100’e yakın sivil yaralandı.

İsrail ilk kez bu düzeyde İran kaynaklı bir füze saldırısı ile yüzleşti.

■ 8. ABD: “Sürpriz Değildi, Hazırdık”

ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth, yaşanan gelişmelerin sürpriz olmadığını, bölgedeki tüm askeri üslerin ve personelin koruma altında olduğunu ifade etti.

“Biz bu senaryoya hazırdık. ABD barışı tercih eder, ama vatandaşlarını da korur.”

Trump ise yaptığı televizyon konuşmasında İran’a doğrudan mesaj gönderdi:

“Masaya oturun. Yoksa geriye hiçbir şey kalmayacak.”

■ 9. Nükleer Görüşmeler İptal: Umman Müzakereleri Çöktü

Pazar günü Umman’da yapılması planlanan ABD–İran nükleer görüşmeleri, Umman Dışişleri Bakanlığı tarafından resmi olarak iptal edildi. İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, bu şartlar altında müzakerenin “anlamsız” olduğunu belirtti.